Bu soruşturma, Wilson’un parlamentoda sorular yöneltirken ilgili çıkarını beyan etmediği iddialarının ardından başlatıldı. Söz konusu durum, Wilson’un geçen Ocak ayında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne (KKTC) tüm masrafları karşılanan bir gezi gerçekleştirmesiyle gündeme geldi.
Westminster lobicilik kuralları, milletvekillerinin parlamentoda soru yöneltirken ilgili bir çıkarları varsa bunu açıkça beyan etmelerini şart koşuyor. Geçmişte de benzer ihlaller nedeniyle milletvekillerine yaptırımlar uygulanmıştı. Örneğin, 2018’de DUP milletvekili Ian Paisley Junior, Sri Lanka lehine lobicilik yaptığı ve yaklaşık 100.000 sterlin değerindeki bir geziyi bildirmediği için 30 gün süreyle Avam Kamarası’ndan uzaklaştırılmıştı.
Wilson ile birlikte Haziran ayında parlamentodan ayrılan iki Muhafazakâr milletvekili ve iki Lordlar Kamarası üyesinin de KKTC’nin çıkarlarını destekler nitelikte görülen sorular yönelttiği ancak ilgili çıkarlarını beyan etmediği öne sürüldü. Lordlar Kamarası’ndaki UUP lideri Lord Denis Rogan, geçtiğimiz yıl KKTC’ye iki ayrı gezi gerçekleştirmiş ve ardından beş soru yöneltmişti. Ancak Lordlar Etik Komiseri, Rogan hakkında soruşturma başlatılıp başlatılmayacağını henüz açıklamadı.
Bu iddialar, Democracy for Sale (Satılık Demokrasi) ve Organized Crime and Corruption Reporting Project (Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi) tarafından yayımlanan bir araştırmanın ardından gündeme geldi.
Birleşik Krallık hükümeti, yalnızca Türkiye tarafından tanınan Kuzey Kıbrıs’ı resmi olarak tanımıyor. Wilson ve diğer milletvekillerinin gezileri, Birleşik Krallık merkezli bir KKTC savunuculuk grubu olan Freedom and Fairness for Northern Cyprus tarafından organize edildi. Gezilerin, Britanyalı politikacılar arasında Kuzey Kıbrıs’a yönelik sempati oluşturmayı amaçladığı iddia ediliyor.
Wilson, parlamentoda yönelttiği sorular arasında Güney Kıbrıs’taki Yunan asker sayısı ve Birleşik Krallık’tan Kuzey Kıbrıs’a direkt uçuşların neden yasak olduğu gibi konulara değindi. Ayrıca Kuzey Kıbrıs’ın bağımsızlığını destekleyen makaleler kaleme aldı.
Kayıtlara göre Wilson, Ocak ayında gerçekleştirdiği Kuzey Kıbrıs ziyaretini çıkarlar kaydına yazdırdı ancak bu konuyla ilgili hükümete soru yöneltmeden önce çıkar beyanında bulunmadı.
Soruşturma, Avam Kamarası Standartlar Komitesi üyesi ve eski SNP lideri Ian Blackford’un şikayeti üzerine başlatıldı. Blackford, “Parlamenterler dürüstlük ve bütünlük içinde hareket etmeli. Çıkarlarını beyan etmeyen milletvekilleri ve lordlar bunun tam tersini yapıyor” dedi.
Bu durum, yurtdışı finanse edilen gezilerin ve parlamentodaki lobicilik uygulamalarının etik olup olmadığına dair önceki tartışmaları yeniden gündeme getirdi. Siyasi şeffaflık savunucuları, mevcut kuralların çıkar çatışmalarını önlemek için yetersiz olduğunu ve milletvekillerinin, özellikle Kuzey Kıbrıs gibi tartışmalı bölgelerle bağlantılı seyahatlerini daha güçlü bir şekilde beyan etmeleri gerektiğini savunuyor.
DUP ve Sammy Wilson ise henüz konuya ilişkin bir açıklama yapmadı.