ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Barış Bayram ve araştırma görevlisi Berre Vize, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu ve TÜBİTAK desteğiyle ULTRAMEMS Araştırma Laboratuvarı’nda geliştirdikleri “MEMS Nöristör” projesinin detaylarını paylaştı.
BEYİNDEN İLHAM ALAN TEKNOLOJİ
Prof. Dr. Bayram, dört yıllık yoğun bir çalışmanın sonucu olarak ortaya çıkan ve elektronik cihazların insan beynine benzer şekilde bilgi işleyebilmesine olanak tanıyan "nöromorfik işlemci bileşeni" MEMS nöristörün patent başvurusunun ODTÜ Teknoloji Transfer Ofisi tarafından yürütüldüğünü belirtti. Projeye, beyin hücreleri ile yüksek enerji verimliliği sağlayan sistemler arasındaki benzerlikten ilham alarak başladıklarını ifade eden Bayram, bu yenilikçi cihazın mevcut üretim süreçleriyle tamamen uyumlu olduğunu ve bu sayede uluslararası firmalar tarafından hızla ticarileştirilebileceğini vurguladı.
ENERJİ VERİMLİLİĞİNDE ÇIĞIR AÇAN ÇÖZÜM
Bayram, insan beyninin yalnızca 25 watt enerji tüketerek karmaşık işlemleri gerçekleştirdiğini, ancak en gelişmiş işlemcilerin aynı işlemleri yapabilmek için 25 megawatt enerjiye ihtiyaç duyduğunu açıkladı. Beynin bu olağanüstü enerji verimliliğinin sırrının, hafıza ve işlem birimlerinin entegre çalışmasında yattığını belirtti. Geleneksel bilgisayar sistemlerinde ise hafıza ve işlemci arasındaki sürekli veri aktarımının enerji tüketimini artırdığını ve gecikmelere yol açtığını söyledi.
Geliştirilen MEMS nöristör sayesinde, işlemci ve hafıza birimi tek bir yapıda birleştirilerek enerji tüketimi büyük ölçüde azaltılıyor. Bayram, cihazın potansiyelini şöyle özetledi:
Eğer bu teknolojiyi cep telefonlarındaki transistörlerin yerine kullanabilirsek, telefonlarımızı yılda yalnızca bir kez şarj etmek yeterli olacak.
KİŞİSEL VERİLER VE YAPAY ZEKA İÇİN GÜVENLİ BİR GELECEK
Bayram, günümüzde cep telefonlarının işlemci kapasitelerinin yetersizliği nedeniyle verilerin çoğunlukla bulut sunuculara aktarıldığını ve bunun kişisel veri güvenliği açısından risk oluşturduğunu ifade etti. MEMS nöristörler ile bu işlemlerin cihaz üzerinde lokal olarak gerçekleştirilebileceğini, böylece hem enerji tasarrufu sağlanacağını hem de veri güvenliğinin artacağını belirtti.
ÇEVRE DOSTU YAPAY ZEKA VE SUNUCU ÇÖZÜMLERİ
Mevcut yapay zeka sistemlerinin yüksek enerji tüketimi nedeniyle, Google gibi teknoloji devlerinin sunucu merkezlerini deniz suyuyla soğutmaya çalıştığını hatırlatan Bayram, MEMS nöristörlerin kullanıldığı nöromorfik işlemciler sayesinde bu merkezlerin çölde bile kurulabileceğini söyledi:
Bu teknolojiyle ısınma sorununu ortadan kaldırarak enerji tüketimini düşürecek ve çevresel etkileri azaltacağız.
GLOBAL ETKİ VE YERLİ TEKNOLOJİ VİZYONU
Berre Vize ise MEMS nöristörün mevcut aygıtlardan farklı olarak, güvenilirlik, endüstriyel uyumluluk ve hız gibi kritik alanlarda çığır açıcı bir çözüm sunduğunu belirtti. Yapay zeka bilgi işlem sistemlerinde devrim yaratacak bu teknolojinin sağlık, finans ve ulaşım gibi sektörlerde büyük bir değişim yaratacağını vurguladı.
Prof. Dr. Bayram ve ekibi, Analog Devices, HP, IBM, NVIDIA, Amazon ve Google gibi küresel teknoloji devleriyle iş birliği yapmayı hedefliyor:
Bu teknoloji, dünyada geliştirilen ilk MEMS nöristör. Yerli ve milli bir buluş olarak ülkemizi bu alanda lider konuma taşımak için kararlılıkla çalışacağız.
