Meclis Genel Kurulu’nda Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu (SÜTEK) 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı oy çokluğuyla kabul edilirken; yaşanan tartışmalar neticesinde Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu 2021, 2022 ve 2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarıları yeniden değerlendirilmek üzere Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’ne geri çekildi.
Meclis Genel Kurulu’nun gündemine, “Özel Gündemde Yer Alacak İşler” kısmında Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nin gündeminde bulunan Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu’nun 2020, 2021, 2022 ve 2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarılarının üçüncü görüşmesi yer aldı.
Bu çerçevede ilk olarak, Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı ve Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesinin Tasarıya ilişkin Raporu okundu ve tasarının görüşülmesine geçildi.
Tasarı ile ilgili ilk olarak Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hüseyin Çavuş söz aldı.
-Çavuş
SÜTEK’in pandemi sürecinde öneminin daha da ortaya çıktığını belirten Çavuş, önümüzdeki süreçte de SÜTEK’in görevlerini yerine getireceğini söyledi.
Kurumun bütçesinin geciktiğini ancak 4 yıllık bütçenin planlandığını kaydeden Çavuş, “Bundan sonraki süreçte hiçbir kurumumuzun veya dairemizin bütçede geride kalmasını istemiyoruz” dedi.
Küçükbaş sütünün yeterli olmadığını ve şu an yüzde 3’lerde olan küçükbaştaki süt toplama hedefini yüzde 15’lere çıkardıklarını belirten Çavuş, süt toplama merkezlerini hayata geçirme hedefinden de bahsetti.
SÜTEK’in sektör içindeki payının büyük olduğunu anlatan Çavuş, bundan sonraki süreçte sadece üretimin devamını değil, verilen desteklerin sofraya yansımasını da görmek istediklerini vurguladı. Çavuş, hellimin tesciliyle birlikte 2024 yılının haziran ayında Yeşil Hat üzerinden ilk satışı yapmayı hedeflediklerini anlattı.
-Şahali
Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) milletvekili Erkut Şahali, kurumun 4 yıldır bütçesinin yapılmamasını ve buna gerekçe olarak pandeminin gösterilmesini eleştirdi.
SÜTEK’in tarihinde ilk kez, 2020 yılında, kredi kullandığını ifade eden Şahali, Kalkınma Bankası’ndan kullandırılan kredinin bütçe içerisinde yer almadığını söyledi. Hazırlanan bütçelerin raporlarının verilip verilmediğini de soran Şahali, kurumun bütçesinin 4 yılda yüzde 315 büyümesine dikkat çekerek, hükümet partilerine mensup vekillerinin tasarıya olumlu oy vermemesini tavsiye etti.
Bütçelerin kurumların da, devletin de yol haritası olduğunu söyleyen Şahali, SÜTEK’in sadece mali değil idari açıdan da sektöre hakim olmasının önemine değindi.
Şahali, ülkede sütün hammaddesi olan tohumluk arpa bulunmadığını da kaydederek, şu anda 10-12 ton arası tohumluk arpaya ihtiyaç olduğunu söyledi.
-Kürşat
CTP Milletvekili Fide Kürşat da konuşmasında, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakan Hüseyin Çavuş’un göreve gelmesinin üzerine 1 ay geçtiğini anımsatarak, SÜTEK’in 4 yılla ait bütçelerinin sorumlularından birinin Dursun Oğuz olduğunu söyledi.
Bütçelerin zamanında hazırlanmamasına pandemi ve döviz krizinin bahane olarak gösterildiğinie işaret eden Kürşat, esas sebebin ise kötü yönetim olduğunu ifade etti. Kürşat, kötü yönetime kurban giden SÜTEK bütçesinin tarihinde ilk defa 4 bütçesinin aynı anda Meclis’e geldiğini yineleyerek, kaderine terk edilen kurumun koltuk değişikliklerinin kurbanı olduğunu belirtti.
SÜTEK’in görevlerinden ve öneminden bahseden Fide Kürşat, SÜTEK yasasının “ellenmesi” ve yönetiminin siyasetten arındırılması gerektiğini söyledi. SÜTEK’in mali yapısına da değinen Kürşat, sonraki yıllar için bütçenin zamanında hazırlanması ve disiplinin sağlanması gerektiğini vurguladı. SÜTEK’in bütçeleri geçtikten sonra 11 kişilik istihdam yapılacağı yönündeki duyumu da aktaran Kürşat, liyakatsız istihdam yapılmaması uyarısında bulundu. Kürşat, üretici ödemeleri konusunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi çağrısında da bulundu. Hellim tescili konusuna da değinen Kürşat, yeşil hat tüzüğü konusunda da hükümete eleştirilerde bulundu.
İçişleri Bakanı Dursun Oğuz’un tarımsal arazilerin kiralanması konusunda partizanlık yaptığını iddia eden Kürşat, Çayönü’nde yıllardır toprağı işleyen kişinin arazisinin ortasından bir kısmının kesilip, hiç hayvanı olmayan Çayönü UBP Kadın Kolları Başkanına verildiğini; Dilekkaya’da ise bin tane küçükbaş hayvanı olan adamın elinden bütün arazilerinin alındığını savundu.
-Şahiner
CTP Milletvekili Salahi Şahiner de, Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nin Süt Endüstrisi Kurumu’nun 4 yıllık bütçesini birden onaylamak durumunda kalmasını eleştirdi.
Önemli görevleri olan bu kurumun lakayıt şekilde bugünlere geldiğini ifade eden Şahiner, “SÜTEK yoksa bu ülkede süt yoktur, hellim yoktur” diyerek, bunun şakası olmadığını vurguladı.
Neden 4 bütçe birden görüşüldüğünü sorgulayan Şahiner, bu durumu yöneticilerin “utanmayı atması” olarak gördüğünü söyledi. .
-Çavuş
Eleştirilere yanıt vermek üzere yeniden söz alan Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hüseyin Çavuş, muhalefete eleştirileri için teşekkür ederek sözlerine başladı.
Şahali’nin “10-12 ton tohumluk arpaya ihtiyaç olduğu” yönündeki söyleminin doğru olmadığını söyleyen Çavuş, sertifikalı tohumluğun ülkeye getirilmesi için çalışmaların yapıldığını kaydetti.
Tahlillerle ilgili eleştirilere de değinen Çavuş, bundan sonraki süreçte test sayılarının artarak devam edeceğini söyledi.
Bu esnada yerinden söz alan CTP Milletvekili Fikri Toros, "Hükümet olarak hellimle ilgili AB sağlık ve hijyen standartlarının oluşması ve sonrasında gerekli olan sertifikasyon için ne yaptınız?” diye sordu. Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Çavuş ise soruyu yanıtında, üreticilerden bu sertifikayı alanlar olduğu gibi kısa sürede alacakların da bulunduğu söyledi. Çavuş, Haziran 2024'te ise Yeşil Hat üzerinden ilk satışın yapılmasının hedeflendiğini belirtti.
Rapor ve tasarının bütünü üzerinde konuşmaların tamamlanmasının ardından madde madde görüşülmesi yapıldı ve tasarı oy çokluğuyla kabul edildi.
Genel kurulda daha sonra Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu 2021 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı ve Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesinin Tasarıya ilişkin Raporu okundu.
-Şahali
Tasarının bütünü üzerine ilk olarak söz alan CTP Milletvekili Erkut Şahali, kredilerin bütçelerde gösterilmesinin zorunlu olduğunu vurgulayarak, kurumun 36 ay vade ile 20 milyon kredi aldığını yineledi. Alınan kredinin 2021 bütçesinde gelir olarak kaydedilmesi gerektiğini ancak yer almadığını belirten Şahali, bu konuda Maliye Bakanı veya Ekonomi Bakanından izahat istedi.
Toplam bütçesi 20 milyon 847 bin TL iken, kurumun 2021 yılında neredeyse bütçesi kadar kredi kullandığını yineleyen Şahali, “20 milyon nerede?” diye sordu.
-Berova
Maliye Bakanı Özdemir Berova, söz alarak, bugün bakanlıkta teknik çalışmasını yaptırarak yanıtını yarın vereceğini söyledi. Berova, bahse konu borcun ödemelerinin günü gününe yapıldığını ve 2024’ün Haziran ayında borcun kapanacağını da ekledi.
-Şahali
CTP Milletvekili Erkut Şahali yeniden söz alarak, SÜTEK’in bütçesinde 20 milyon TL eksik olduğunu yineleyerek, tasarıların komiteye geri alınıp düzeltilmesini istedi.
Bu esnada Meclis’te tansiyon yükseldi, sözlü tartışma yaşandı. Şahali kürsüde bulunduğu sırada elindeki kağıtları Maliye Bakanı Özdemir Berova’ya; Berova da aynı kağıtları Şahali'ye geri attıç
Rapor ve tasarının bütünü üzerindeki konuşmaların tamamlanmasının ardından madde madde görüşülmesine geçildi. Tasarı’nın 5’nci maddeye kadar görüşülerek oy çokluğu ile onaylanmasının ardından Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkanı Resmiye Canaltay, görüşme yapılması gerekçesiyle ara verilmesini istedi ancak Meclis Başkanı Zorlu Töre talebi kabul etmedi. Bunun üzerine ilgili bakan ve milletvekilleri görüşmesini Meclis salonunda yaptı.
Resmiye Canaltay daha sonra söz alarak Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu'nun 2021, 2022 ve 2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarılarını yeniden değerlendirmek üzere komiteye geri aldıklarını duyurdu ve bu öneri oy birliğiyle kabul edildi.
Genel kurul daha sonra Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol (Değişiklik) Yasa Tasarısı'nı ele almaya başladı.