Ülkemizde Ani Ölümler Artıyor mu

Daha önceden bilinen ölümcül bir hastalığı olmayan bir kişinin beklenmedik bir şekilde ve şikayetlerinin başlamasını takip eden kısa süre içerisinde ölmesine ani ölüm denilmektedir. Burada önemli olan bir başka nokta da bu ölümün kaza, intihar, cinayet gibi bir sebep olmaksızın, doğal olarak gerçekleşmiş olması şartıdır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ise semptomların başlamasından itibaren 24 saatten kısa süre içerisinde meydana gelen, şiddet içermeyen ve başka türlü açıklanamayan ölüm ani ölümdür. Ani Ölüme Sebep Olan Durumlar Nelerdir? Ani ölümler tüm dünyada ciddi bir problem olmaya devam etmektedir. Çünkü genellikle ani ölümler hastalar bir hastane veya sağlık kuruluşuna gelemeden gerçekleşmektedir. Ani ölümlerde birinci sırada gelen neden ani kalp durmasıdır.  Bunların çok büyük bölümü dakikalar içinde gerçekleşir ve ölümcül ritm bozukluklarına (uzun süreli ventrikül taşikardisi veya fibrilasyonu gibi) bağlıdır. Ayrıca saatler içinde gerçekleşen yaygın kalp krizi (enfarktüs) nedeni ile oluşan kalp kası hasarı sonucu kalp kasının kasılmasında bozukluk ve buna bağlı pompa yetersizliği (kalp yetersizliği) de sık rastlanan nedenler arasındadır. Ani ölüme yol açan en sık 5 neden şöyledir: 1-Ritim Bozuklukları 2-Akut Miyokard Enfarktüsü (Kalp Krizi) 3-Kafa İçi Acil Durumlar (travmatik olmayan beyin kanamaları, damar tıkanıklıkları gibi) 4-Pulmoner Emboli (Akciğer Damarı Tıkanıklığı) 5-Aort Damarı Yırtılması veya Anevrizması  Hangi Yaşta ve Cinste Görülüyor? Ani ölümlerin çoğu ani kardiyak (kalple ilgili) ölümlerdir (%80). Yaşlılarda ani kardiyak ölüm daha sık olmakla birlikte genç kişilerde de çoğunlukla ritm bozukluğuna bağlı olarak ani ölüm görülebilmektedir. Örneğin sporcu/atletlerde 50.000 kişide 1 ani ölüm görüldüğü hesaplanmaktadır. Bunlar genellikle kalp kasının kalınlaşması, ritm bozuklukları, künt göğüs duvarı hasarı, doğumsal kalp hastalıklarına bağlı gerçekleşmektedir. Erkeklerde kadınlara göre 3-4 kat daha sık ani ölüme rastlanmaktadır. Ani Ölüm Riskini Artıran Faktörler Nelerdir? Bir çalışmada (Drory Y ve ark. Am J Cardiol. 1991) 9-39 yaş arası gerçekleşen 162 ani ölüm vakasının otopsileri sonucu saptanan nedenler şöyledir: %73 vakada altta yatan bir kalp hastalığına rastlanmıştır. %15’inde ölümün kalp dışı sebeple gerçekleştiği saptanırken %12 vakada ise neden tespit edilememiştir. Ani kardiyak (kalple ilgili) ölümlerin %70’e yakınının altında yatan sebep ise koroner arter hastalığıdır. Koroner arter hastalığının risk faktörleri arasındaki hipertansiyon, diyabet, aile öyküsü, tütün ve tütün ürünü kullanımı, obezite, hareketsiz/sedanter yaşam tarzı sürme gibi sebepler, ani kardiyak ölümler için de geçerlidir. Ne yapmalı? Ailesinde ani kardiyak ölüm olanlar, sık koroner arter hastalığına rastlananlar, risk faktörlerini taşıyanlar hiçbir yakınmaları yokken bile düzenli doktor kontrolünden geçmeli ve tavsiyelere uymalıdır. Dünyada ölüme sebep olan kronik hastalıkların nedenleri arasında insanların ortak 5 hatalı davranışı bildirilmiştir. Bunlar: 1- Tütün ve tütün ürünlerini kullanmak veya dumanına maruz kalmak. 2- Obezite 3-Alkol kullanım miktarının sınırlandırılamaması. 4-Sedanter/hareketsiz yaşam tarzı sürme. 5- Kötü beslenme (meyve sebzeden fakir, kırmızı et ve doymuş yağlardan zengin beslenme) Hasta olunca yeterli tedavi olmak önemlidir ancak daha değerlisi sağlığımızı korumaktır. Düzenli doktor kontrolü ve erken tanı/tarama programlarına katılmak, sağlıklı yaşam alışkanlıkları sürdürmek, kötü alışkanlıklardan uzak durmak ve sağlıklı beslenmek önemlidir. Ülkemizde Ani Ölümlerde Durum Nasıldır? Yasal mevzuatımız nedeni ile ülkemizde, bir hekim tarafından ölüm nedenleri bildirim formu doldurulmayan, genellikle hastane dışında ölen kişiler polis kayıtlarına “ani ve gayri tabii ölüm” olarak geçmekte ve öyle bildirilmektedir. Ancak bu ölümlerin tümü tıbbi anlamda ani ölüm tanımlamasına uygun değildir. 2019 yılından günümüze Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi morguna kabul edilen tüm nedenlere bağlı vefat etmiş kişi sayılarına bakacak olursak: 2019 yılında 934 kişi 2020 yılında 928 kişi 2021 yılında 1016 kişi 2022 yılında 766 kişi (31 Ağustos itibarı ile) olduğunu görüyoruz.