Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı'nda, dünyada narenciye bahçelerine en büyük zararı veren yeşilleme hastalığı ve hastalığı taşıyan böcekle mücadele konusunda seminer düzenlendi.
Seminerde böceğin ülkede tespit edildiğini ancak böceğin yaydığı ve hastalığa neden olan narenciye candidatus liberibacter bakterisine rastlanmadığı belirtildi.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın başlattığı çalışmalar doğrultusunda, Bakanlıkta, “Turunçgil Yeşilleme Hastalığı ve HLB vektörü Asya Turunçgil Pisillidi Tanımı, Mücadele Yöntemleri” konulu seminer düzenlendi.
Seminerde, Adana Biyolojik Mücadele Enstitüsü Müdürü Dr. Miraç Yayla ve Enstitü'den Dr. Raziye Çetinkaya, Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nden Ziraat Yüksek Mühendisi Sema Şişman, Tarım Dairesi Ziraat Yüksek Mühendisi Menekşe Çoker Aydodu sunum yaptı.
Seminerin başında yaptığı konuşmada Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Hüseyin Çavuş, diaphorina citrinin (vektörün) 2023 Eylül’de görülmeye başladığını, vektör böceğin varlığının kesinleşmesiyle çok hızlı adım atma gerektiği bilinciyle hareket ettiklerini ifade etti.
-"Hastalık çok tehlikeli"
Çavuş, “Hastalığın çok tehlikeli olduğunu, ağaçları kaybedebileceğimizi biliyoruz. Bu bilinçle çalışmaları başlattık” dedi
Tarım Bakanlığı olarak ilk yaptıkları çalışmanın hastalığın görülebileceği enginar ve narenciyenin ihracatının önünü açmak olduğunu ifade eden Çavuş, ürünlerde vektör böceğin olma olasılığı üzerine, ürünlere fumigasyon (kapalı bir ortama, belirli bir ısıda ve belirli bir miktarda gaz halinde kimyasal bir madde verilmesi) uygulayarak ihracatın önünü açtıklarını kaydetti.
“10 Milyon adet enginarın Türkiye pazarına ulaşmasını sağladık” diyen Çavuş, Irak ve Azerbaycan’a fumigasyon yöntemi uygulanmış KKTC’nin sağlık sertifikasıyla ürün gönderdiklerini kaydetti. Çavuş, 20 yıllık aradan sonra “ilk kez gemiyle ve KKTC sağlık sertifikasıyla” ihracat yapıldığını belirtti.
-"10 bin böcek salındı"
Vektör böcekle mücadelede Çukurova Üniversitesi ile iş birliği yaptıklarını da kaydeden Çavuş, yapılan iş birliğinde 10 bin adet predatör böcek (zararlı böcekle beslenen böcekler) getirildiğini, 500 adedinin üremeleri için tutulduğunu geriye kalanın ise bahçelere bırakıldığını ifade etti.
-Kıbrıs Rum Kesimi ile ortak mücadele
Cumhurbaşkanlığı üzerinden Kıbrıs Rum tarafıyla ortak mücadele yapılması kararı alındığını da ifade eden Çavuş, Kıbrıs Rum kesimine henüz 350 böcek getirildiğini ifade etti.
-"Mücadele istediğimiz yönde ilerliyor"
Hükümetin çam kese böceğinde olduğu gibi narenciyede de biyolojik mücadeleye önem verdiğini belirten Çavuş, “Parsel bazında çalışmalara baktığımızda, popülasyonun düştüğünü görüyoruz.” dedi.
Çavuş, “Biyolojik mücadelemiz istediğimiz noktada devam ediyor” dedi.
Çavuş, babutsada da görülen zararlılara karşı da biyolojik mücadele için çalışma başlattıklarını ifade etti.
Çavuş, “Üretici dostu kimliği ile hükümet her zaman üreticinin yanında durdu” dedi.
-Elde sadece 10 bin ton mandora kaldı
Washington, king (mandora), yafa ürününün dalında kalacağı söylemlerinin yapıldığını belirten Çavuş, toplam mandora ihracatının ve sıkımının 44-45 bin ton civarında olduğunu, elde “10 bin tonun altında” ürünb kaldığını kaydetti.
Hastalık olmamasına rağmen 20 bin ton ürünün elde kaldığı yılların yaşandığını kaydeden Çavuş, hükümetin üreticinin yanında durduğunu ve dalında kalan ürün için 154 milyon TL tazminat ödediğini kaydetti.
-Sıkma makinesi sayısı arttırıldı
Kıbrıs Meyve ve Sebze "Cypfruvex" Şirketi’nin 2015’te 7 sıkma makinesine sahip olduğunu, ancak 5’e düşürüldüğünü kaydeden Çavuş, “Yeniden sıkma makinesi sayısını arttırdık” dedi.
-Soğuk hava deposu
Hükümetin ayrıca yaş meyve ve sebze üretimine yönelik en büyük eksik olan soğuk hava deposu için de çalışmaları başlattığını ifade eden Çavuş, Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın KKTC’yi son ziyaretinde, projenin en kısa zamanda tamamlanacağı açıklamasını yaptığı kaydetti.
-Valencia hasadı devam
Valencia hasadının devam ettiğini 32-33 bin ton hasat yapıldığını kaydeden Çavuş, “İstenilen noktada değiliz, ama mücadelemiz maksimum hasadı yapmaktır” dedi.
Çavuş, Güney Kıbrıs ile ticareti düzenleyen Yeşil Hat Tüzüğü altında da Güney Kıbrıs’a 4 bin ton ihracat yapıldığına da işaret etti.
-Yayla: “Hastalık tespit edilmedi”
Adana Biyolojik Mücadele Enstitüsü Müdürü Dr. Miraç Yayla, hastalığı yayan böceğin görüldüğünü ancak “Hastalığın tespitinin yapılmadığını” söyledi.
Hastalığın binde bir bile görülme olasılığı varsa onun da bir olasılık olduğunu kaydeden Yayla, “Bu böcekle yaşamayı öğrenmek lazım” dedi.
Böceğin yeni sürgünlerde beslendiğini ve her yumurtladığında 800 civarında yumurta bıraktığını kaydeden Yayla “Bu çok ciddi bir üreme potansiyeli” dedi
Vektör böceğin narenciye üretimi yapılan her yerde görüldüğünü kaydeden Meriç Yayla, “Ana korku yeşilleme hastalığıdır” dedi.